Marszałek Foch w Warszawie

1923

Marszałek Ferdynand Foch (1851-1929)

Trzeci maja roku 1923 był w Warszawie świętem potrójnym: świętowano 132-gą rocznicę uchwalenia Konstytucji, uroczystość odsłonięcia pomnika księcia Józefa Poniatowskiego, który odzyskany po latach tułaczki stanął na placu Saskim – oraz wizytę marszałka Ferdynanda Focha, sławnego zwycięzcy spod Marny i wielkiego przyjaciela Polaków.

„Marszałek Foch niech żyje!” – okrzyki licznie zgromadzonej publiczności zagłuszają dźwięki „Marsylianki”. Jest środa 2 maja 1923 roku, tuż po godzinie 7 rano. Przed chwilą na stację kolejową w Dziedzicach wjechał pociąg wiozący dostojnego gościa.

– Przy pierwszym kroku Pańskim w Polsce Panie marszałku Foch, Marszałku Francji i Marszałku Anglii, mam honor wręczyć Ci dekret mianowania Pana Marszałkiem Polski, a jako widoczny symbol tej godności buławę Marszałkowską, którą Prezydent Rzeczypospolitej polecił mi doręczyć w jego imieniu – witał gościa gen. Sosnkowski. Dalszą drogę do stolicy – z przystankami w Katowicach, Częstochowie, Piotrkowie, Skierniewicach – odbywał Ferdinand Foch już jako marszałek Polski, wszędzie witany owacyjnie i obdarowywany a to przecudownej roboty kilimem (przez delegację włościan łowickich w strojach ludowych), a to pięknym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej (przez ojców paulinów)…

A w Warszawie? Relacjonował „Kurier Warszawski”: (…) Już od g. 3-ej  spieszyły na powitanie hufce młodzieży szkolnej, z orkiestrami, sztandarami, napisami na tablicach i z tysiącami chorągiewek polskich oraz francuskich. (…) Peron przybrano uroczyście, zarówno jak salon recepcyjny. (…) Wskazówka na zegarze zbliża się do g. 4 m.30. I z punktualnością, chlubę przynoszącą dyrekcji kolei, mimo postojów po drodze, najściślej o godzinie 4 m. 30 z wolna wtacza się przed peron pociąg, ciągniony przez umajony parowóz z cyframi Rzeczypospolitej z kwiatów, na przedzie. Na tendrze umieścił się operator filmowy, który gorączkowo chwyta moment wjazdu na stację. (…) Orkiestra gra hymn francuski. Marszałka witają szef rządu gen. Sikorski, marszałek Piłsudski oraz przedstawiciele władz.

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Powóz, wiozący marszałka Focha, posuwa się wolno. Pod koła i do wnętrza powozu padają wiązanki kwiatów. Cała droga usłana jest barwnem świeżem kwieciem. Obok żółtych kaczeńców i białych przylaszczek padają gęsto symboliczne wiązanki bratków, nieraz opasanych wstążeczkami o brawach francuskich (…) Tak po drodze, obficie kwiatami zarzuconej, dojeżdża do pałacu rady ministrów gość nasz drogi, zwycięzca nad skruszoną potęgą teutońską, jako nowy zdobywca – serc polskich. Tego wieczoru marszałek złożył jeszcze wizytę w Belwederze, po czym podejmowany był w mieszkaniu marszałka Piłsudskiego w gmachu sztabu, w szczupłem gronie.

Czwartek 3 maja rozpoczął się uroczystą mszą św. w katedrze, z udziałem przedstawicieli sejmu, senatu i władz oraz korpusu dyplomatycznego w pełnym składzie. „Kurier Warszawski” z dnia 3 maja podaje program dnia co do minuty: Marszałek Foch przybędzie ze świtą na Krakowskie Przedmieście, gdzie wraz z prezesem rady ministrów, ministrem spraw wojskowych i szefem sztabu jeneralnego marszałkiem Piłsudskim, zajmie miejsce na prawem skrzydle zebranych wojsk (…)

O godz. 10 przyjedzie p. prezydent Rzeczypospolitej ze świtą, w eskorcie szwadronu przybocznego (…) odbierze raport od jenerała dowodzącego paradą (…) przy dźwiękach hymnu narodowego przejedzie przed frontem wojsk, poczem uda się do katedry, gdzie o godz. 10 m.05 rozpocznie się uroczyste nabożeństwo, celebrowane przez J.E. ks. kardynała Aleksandra Kakowskiego.

O godz. 11 m.5 prezes rady ministrów z marszałkiem Fochem, ks. kardynał Kakowski oraz marszałek Piłsudski udadzą się pojazdami (…) na przeznaczone dla nich miejsca na Palcu Saskim.

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

O godz. 11 m.15 nastąpi uroczyste odsłonięcie pomnika księcia Józefa Poniatowskiego na placu Saskim, poczem marszałek Foch udekoruje osoby, odznaczone Legią Honorową.

Jednym z najmłodszych rangą oficerów, którzy otrzymali ten order, był major Zygmunt Piasecki – wówczas dowódca 7 Pułku ułanów, stacjonującego w pobliskim Mińsku Mazowieckim. Na zdjęciu poniżej widzimy go w chwili pasowania przez Marszałka Focha szablą na kawalera Orderu Legii Honorowej. Dekoracja odbywa się na tle cerkwi Aleksandra Newskiego, która w tym czasie stała jeszcze na placu Saskim.

O godz. 12 m. 30 odbędzie się przed pomnikiem defilada wosk, a za nią defilada pochodu.

O godz. 15 odbędzie się śniadanie, wydane na cześć marszałka Focha przez prezesa komitetu wykonawczego wzniesienia pomnika ks. Józefa Poniatowskiego

O godz. 20.00  obiad wydany przez prezesa rady ministrów w pałacu rady ministrów

O godz. 22 p.prezydent Rzeczypospolitej wyda raut na Zamku z okazji Święta narodowego 3 maja.

Program wizyty marszałka Focha w Warszawie w piątek 4 maja:

  • godz. 9.20 wizytował Szkołę Podchorążych Piechoty,
  • godz. 10.00 w Belwederze został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Wielkim Orderu Wojennego Virtuti Militari,
  • godz. 11.00 wizytował Wyższą Szkołę WojennąWyższą Szkołę Intendentury,
  • dziesięć minut spędził w „Zachęcie”,
  • zwiedził Muzeum Wojska Polskiego, gdzie był mile zdziwiony widokiem swojego portretu, na którym był przepasany wstęgą orderu Virtuti Militari,
  • godz. 13.30. w Belwederze był podejmowany śniadaniem przez Prezydenta Wojciechowskiego,
  • o godzinie 17:00 – został przyjęty w ratuszu
  • o godzinie 19.00 wziął udział w uroczystej „akademii poselskiej” na cześć Francji. (Uprasza się o punktualne przybycie. Strój wieczorowy.)
  • wieczorem, o godzinie 20.30 na Zamku Królewskim był podejmowany obiadem przez Ministra Spraw Wojskowych generała Sosnkowskiego. Na obiad zaproszono oficerów odznaczonych poprzedniego dnia Legią Honorową.

Menu obiadu odzwierciedla przyjaźń polsko-francuską: tradycje kuchni gospodarzy oraz gości znajdują się w doskonałej równowadze.

Triumfalna podróż Marszałka Trzech Narodów po Polsce prowadziła do Poznania (7-8 maja), Torunia (9 maja), Lwowa (11 maja) i Krakowa (12 maja). Politechnika Lwowska nadała mu wówczas doktorat honoris causa, idąc w ślady Uniwersytetu Jagielońskiego (1918) i Uniwersytetu Warszawskiego (1921). Marszałek Foch otrzymał również tytuły Honorowego Obywatela Lwowa, Honorowego Obywatela Torunia, Honorowego Obywatela Grudziądza oraz Honorowego Obywatela Miasta Stołecznego Warszawy.